Hoe stel je de beginsituatie van je studenten vast?

Als je zeker wilt zijn dat je studenten je leerdoelen bereiken, dan moet je controleren of aan alle voorwaarden is voldaan om met de les te starten. Die voorwaarden vormen de beginsituatie van de student.

Om de beginsituatie in te schatten, ga je na welke kenmerken een positieve invloed hebben op de prestaties, de leerwinst en het welbevinden van je studenten. Kijk ook naar de grootte van die invloed. Dat helpt om keuzes te maken bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van je lessen.

Er zijn drie beginsituatiekenmerken: studentkenmerken, onderwijskenmerken en omgevingskenmerken.

Studentkenmerken

Studentkenmerken zijn dynamisch en laten leren en ontwikkeling toe. Voorbeelden van zulke kenmerken zijn voorkennis en affectieve vaardigheden.

Het is belangrijk om te weten over welke voorkennis een student beschikt, omdat nieuwe kennis moet aansluiten bij aanwezige kennis. Voorkennis is in grote mate verantwoordelijk voor verschillen in resultaten tussen studenten. Kijk niet alleen naar de hoeveelheid voorkennis, maar ook naar de structuur en organisatie daarvan.

Affectieve vaardigheden gaan over de manier waarop je studenten omgaan met gevoelens en hoe ze reageren op situaties. Die heeft invloed op het leerproces. Als docent kan je inzicht krijgen in de affectieve vaardigheden van je studenten door vragen te stellen zoals: hoe denkt de student over zichzelf? Kan de student omgaan met negatieve gevoelens?

Onderwijskenmerken

Naast studentkenmerken spelen onderwijskenmerken een rol. Je moet aandacht besteden aan de kenmerken van jezelf als docent en van je studentengroep.

De persoonlijkheid van de docent heeft een belangrijke invloed op het leren. Als docent investeer je het best in een groeibevorderende mindset bij je studenten. Ga uit van de gedachte ‘dit kan de student nog niet’.

De samenstelling van de studentengroep en het klasklimaat spelen ook een grote rol in de bepaling van de beginsituatie. Je moet weten hoe groot de verschillen tussen de studenten zijn om je didactiek daarop af te stemmen. Ga ook na welk affectief klimaat er heerst in de studentengroep: een positief leefklimaat bevordert het leren.

Omgevingskenmerken

Omgevingskenmerken, zoals het opleidingsniveau en het sociaaleconomische milieu van de ouders, oefenen een belangrijke invloed uit op het leren en de ontwikkeling van de student. Uit onderzoek blijkt dat het opleidingsniveau van de ouders een bepalende factor is voor leersucces.

Meer leren?

In deze blog bespraken we maar een beperkt deel van de beginsituatiekenmerken. De blog is gebaseerd op Leren en onderwijzen (Acco, september 2018, Roger Standaert, Firmin troch, Inge Peeters en Ilse Stroobants).