Tussen obstakels en hoop: De realiteit van vluchtelingengezinnen in België

Van cijfers naar verhalen

Vluchtelingengezinnen worden vaak geportretteerd in cijfers of als onderdelen van politieke debatten, maar hun persoonlijke verhalen blijven doorgaans buiten het zicht. “In het publieke debat gaat het vaak over beleid en ideologie, maar zelden over de ervaringen van de vluchtelingen zelf. Wij wilden die stemmen zichtbaar maken”, aldus Robin. Mieke voegt daaraan toe: “Integratie wordt vaak gepresenteerd als een rechtlijnig proces, maar in de praktijk blijkt het een doolhof vol obstakels. Dit boek wil die realiteit tonen.”

Het onvertelde verhaal van integratie

Mieke liep als buddy samen met gezinnen door hun integratietraject en ontdekte hoe moeilijk het is om je weg te vinden in een nieuw land. Van het vinden van huisvesting tot het begrijpen van bureaucratische systemen: de ‘integratie’ leek allesbehalve eenvoudig.”

“Het uitgangspunt van het onderzoek was om te onderzoeken hoe alles met elkaar samenhangt: het gebrek aan een stabiele woning fnuikt vaak de kansen op duurzaam werk of een succesvol onderwijstraject van kinderen, en zet het psychosociale welzijn van het hele gezin onder druk. En als die druk te groot is, hebben mensen minder mentale ruimte om de taal te leren, een woonst te zoeken, het goed te doen op school of te solliciteren. Als beleidsmakers willen dat mensen deel worden van onze samenleving en ‘actief participeren’ zoals het Vlaams regeerakkoord stelt, dan doen ze er goed aan om te kijken naar wat die participatie tegenwerkt.”

Lessen in veerkracht en solidariteit

Tijdens hun onderzoek werden Robin en Mieke geraakt door de volharding van de vluchtelingengezinnen die ze ontmoetten. Mieke vertelt: “Wat voor ons vanzelfsprekend lijkt, zoals het zoeken naar vacatures via de websitefilters van VDAB of het maken van een afspraak bij een instantie, is voor vluchtelingen vaak niet evident, mede door taalbarrières.” Robin was onder de indruk van de manier waarop vluchtelingengezinnen elkaar ondersteunen, vaak geholpen door vrijwilligers of ervaringsdeskundigen die hen door het doolhof van bureaucratie en sociale systemen loodsen. Dat toont de kracht van gemeenschapszin en solidariteit, zelfs wanneer het officiële systeem tekortschiet.

Oproep tot actie

Robin en Mieke hopen dat het boek Vluchtelingengezinnen na erkenning een inkijk geeft in de bredere leefwereld van vluchtelingengezinnen die hun weg zoeken in onze samenleving. Robin: “Over het perspectief van politici en beleidsmakers weten we veel: daar staan de kranten en sociale media vol mee. Er bestaat intussen ook best veel wetenschappelijke kennis over specifieke aspecten van ‘integratie’ zoals op het vlak van werk, onderwijs en wonen. Maar als je wil weten hoe al die verschillende puzzelstukjes samenvallen, moet je wel een blik werpen op de leefwereld van vluchtelingengezinnen.”

Met dit boek hopen de auteurs dat vluchtelingengezinnen een stem krijgen in het integratiedebat. Door het verhaal te vertellen vanuit het standpunt van de alledaagse zoektocht van gezinnen en hun nabije omgeving, doen we een oproep aan beleidsmakers om onnodige obstakels weg te werken die inclusie afremmen.